Co to jest bursztyn i jak go rozpoznać?

Bursztyn to naturalny skarb, który od wieków fascynuje ludzi swoim niezwykłym pięknem. To właśnie dzięki temu stosuje się go w jubilerstwie. To jednak niejedyne jego zastosowanie. W tym artykule przyjrzymy się bliżej, czym dokładnie jest ten minerał, jakie są jego odmiany oraz jak go rozpoznać. Omówimy również jego wyjątkowe właściwości. Wszystko po to, aby pokazać, dlaczego jest tak wyjątkowy.

Czym jest bursztyn?

Bursztyn to skamieniała żywica drzew iglastych (rzadko liściastych). Ten naturalny materiał organiczny powstawał przez długi czas w wyniku jej twardnienia i polimeryzacji. Jego najbardziej znana i ceniona odmiana – bursztyn bałtycki, jest datowany bowiem na około 40 milionów lat. Minerał może przybierać różne barwy, od jasnożółtej przez pomarańczową, aż po ciemnobrązową, a nawet zielonkawą. Jego struktura bywa przejrzysta lub nieprzezroczysta, często zawiera drobne inkluzje, takie jak owady, rośliny czy cząstki organiczne.

Rodzaje bursztynu

Bursztyn występuje na całym świecie w kilkudziesięciu różnych odmianach. Różnią się one miedzy sobą barwą, przejrzystością i wiekiem. Najpopularniejsze z nich to między innymi:

• Bursztyn bałtycki – nazywany złotem północy lub jantarem bałtyckim najczęściej przybiera odcienie żółci, miodu, a czasami nawet zieleni. Barwa ta wynika z obecności mikroskopijnych pęcherzyków powietrza i innych zanieczyszczeń. Znany jest z dużej zawartości kwasu bursztynowego, który nadaje mu wyjątkowe właściwości chemiczne. Często zawiera inkluzje roślin i owadów, dzięki czemu jest ceniony przez kolekcjonerów i naukowców.
• Bursztyn dominikański – pochodzi z okresu miocenu, a więc ma około 15-20 milionów lat. Zazwyczaj jest niemal przezroczysty i występuje w odcieniach od żółtego po rzadki niebieski kolor, który zawdzięcza fluorescencji. Często zawiera także doskonale zachowane inkluzje owadów, które są cennym źródłem informacji o prehistorycznych ekosystemach tropikalnych.
• Bursztyn meksykański – występuje głównie w regionie Chiapas w Meksyku. Ma barwy od jasnożółtego po głęboki czerwony („wiśniowy bursztyn”). Jego ciemne odcienie są wynikiem naturalnej oksydacji, co sprawia, że jest wyjątkowy i ceniony przez twórców biżuterii.
• Bursztyn tajmyrski – znajdowany jest na Półwyspie Tajmyrskim w północnej Rosji. Występuje w kolorach od brązowego do niemal czarnego, często z matowym wykończeniem. Jest rzadszy od innych odmian, przez co ma wysoką wartość kolekcjonerską. Jego wiek szacuje się na około 80-90 milionów lat.
• Bursztyn birmański (burmit) – występuje głównie w Myanmarze (dawniej Birma), w szczególności w regionie Doliny Hukawng. Datowany jest na niemal 100 milionów lat. Zazwyczaj jest ciemnożółty do czerwonobrązowego, z możliwymi odcieniami zieleni i żółci. Jest szczególnie znany z licznych inkluzji owadów. Dzięki temu cenią go przede wszystkim badacze.

Jak rozpoznać prawdziwy bursztyn?

Rozpoznanie prawdziwego bursztynu może być trudne, ale istnieje kilka prostych testów, które pomogą odróżnić go od podróbek:

• Test solankowy – prawdziwy bursztyn unosi się na powierzchni słonej wody, podczas gdy większość jego imitacji opada na dno.
• Test zapachu – ciepły bursztyn wydziela charakterystyczny, sosnowy zapach. Aby wykonać test, wystarczy pocierać energicznie materiał. Już po takim działaniu aromat powinien być odczuwalny.
• Test elektrostatyczny – potarcie minerału kawałkiem wełny sprawia, że nabiera on właściwości elektrostatycznych i zaczyna przyciągać drobne obiekty, jak skrawki papieru lub włosy.
• Test ultrafioletowy (UV) – pod wpływem światła ultrafioletowego, prawdziwy bursztyn świeci się na niebiesko lub zielonkawo.
• Badanie twardości – bursztyn ma stosunkowo niską twardość (2-2,5 w skali Mohsa), więc jest bardziej miękki od szkła czy plastiku. Ostrożne zarysowanie jego powierzchni metalowym przedmiotem powinno zostawić ślad. Warto jednak przeprowadzać ten test z dużą ostrożnością lub całkowicie go pominąć jeżeli nie jest konieczny, aby nie uszkodzić cennego materiału.
• Obserwacja inkluzji – w prawdziwym bursztynie można często znaleźć drobne fragmenty roślin lub owadów. Jeśli inkluzje są zbyt idealne lub wyglądają na zbyt nowoczesne, istnieje duże prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z podróbką.

Właściwości bursztynu bałtyckiego

Charakterystyczną cechą bursztynu bałtyckiego jest przede wszystkim wysoka zawartość kwasu bursztynowego, który może stanowić do 8% jego masy. Odmiana ta występuje w różnych odcieniach, od jasnożółtego do głęboko czerwonego, a także zielonego. Jego przejrzystość może się różnić od całkowicie przezroczystego po niemal nieprzezroczysty, co znacząco wpływa na jego wartość. Minerał emituje także przyjemny, żywicznych zapach, gdy jest ciepły. Cechuje się także niską twardością (2-2,5 w skali Mohsa) oraz lekkością, dzięki czemu jest łatwy w obróbce, ale podatny na zarysowania. Co ciekawe, złoto północy posiada także właściwości elektrostatyczne.

Zastosowanie bursztynu bałtyckiego

Bursztyn bałtycki jest powszechnie wykorzystywany w jubilerstwie do tworzenia eleganckiej biżuterii. Tworzy się z niego naszyjniki, bransoletki, kolczyki czy pierścionki. Jego ciepłe barwy i naturalne inkluzje sprawiają jednak, że to nie jedyne jego zastosowanie. W wielu kulturach przypisuje mu się właściwości ochronne. Dlatego też często tworzono (a niekiedy nadal tworzy) się z niego amulety i talizmany, które mają chronić właściciela przed negatywną energią i przynosić mu szczęście. Poza tym używany jest także do tworzenia dekoracyjnych przedmiotów – rzeźb, figurek oraz ozdobnych elementów wnętrz.

Znaczenie lecznicze i właściwości bursztynu

Materiał poza ozdobą jest często wykorzystywany do produkcji nalewki bursztynowej. Jej produkcja polega na zalaniu jego kawałków alkoholem. W tradycyjnej medycynie ludowej uchodziła za naturalny środek leczniczy. Obecnie jest stosowana jako naturalny suplement wspierający zdrowie i witalność. Najważniejsze właściwości lecznicze bursztynu to między innymi:

• Działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe – kwas bursztynowy obecny w minerale jest środkiem wykorzystywanym przy łagodzeniu bólu stawów, reumatyzmu oraz stanów zapalnych.
• Redukcja stresu i napięcia – biżuteria wykonana z bursztynu jest często noszona, aby zmniejszyć stres i napięcie, poprawiając przy tym nastrój oraz jakość snu.
• Właściwości antyseptyczne – minerał wykazuje właściwości antyseptyczne, które mogą wspomagać układ odpornościowy, pomagając łagodzić infekcje i objawy alergii.
• Działanie bakteriobójcze – w tradycyjnej medycynie bursztyn, był stosowany do leczenia problemów skórnych, takich jak egzema czy łuszczyca.

Bursztyn bałtycki w Stegnie

Bursztyn bałtycki jest nieodłącznym elementem lokalnej kultury i tradycji w Stegnie. W miejscowości znajduje się muzeum bursztynu, w którym można obejrzeć wyjątkowe okazy tego minerału. Szczególnie piękne są te zawierające inkluzje owadów i roślin. Wioska kojarzy się z nim tak bardzo, ponieważ to właśnie tutaj poszukiwacze mogą znaleźć kawałki tego materiału. Największe szanse na to są przede wszystkim wiosną i jesienią, kiedy Morze Bałtyckie jest najmniej spokojne.

Sprawdź również: Jak, gdzie i kiedy szukać Bursztynu?

Podsumowanie

Bursztyn to bez wątpienia naturalny skarb o niezwykłych właściwościach. Jego poszczególne odmiany różnią się nieco od siebie, przy czym każda jest wyjątkowa na swój sposób. Biżuteria zawierająca ten surowiec jest ceniona przez jubilerów na całym świecie. Często używa się go również w naturalnej medycynie jako środek przeciwbólowy i przeciwzapalny. Minerał jest poszukiwany na całym świecie. Dzieje się tak przez to, że stosunkowo łatwo go znaleźć, a mimo to ma wysoką wartość. Aby to potwierdzić co roku, nad polskim wybrzeżem organizuje się również „Mistrzostwa Świata w Poławianiu Bursztynu”.